خواهشمندیم برای پیشرفت سایت حمایت مالی کنید.
مدار اقتصادی:
مدار اقتصادی| در سال‌های اخیر، مفهوم دولت هوشمند (Smart Government) به یکی از محورهای کلیدی تحول دیجیتال در جهان تبدیل شده است. از استونی، امارات، چین و سنگاپور تا عربستان، کشورها در حال بازتعریف رابطه میان دولت، شهروند و فناوری‌اند. در چنین چشم‌اندازی، استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور نه‌تنها ابزار اجرایی این تحول، بلکه معماران نسل جدید خدمات عمومی به شمار می‌روند.
دولت الکترونیک و دولت هوشمند
تحول دولت‌ها از نسخه سنتی به دولت الکترونیک، نخستین گام در مسیر دیجیتالی شدن دولت بود. اما امروز، دولت هوشمند پا را فراتر گذاشته است. این رویکرد نه‌فقط به دیجیتال‌سازی خدمات، بلکه به تصمیم‌گیری داده‌محور، پیش‌بینی نیازهای اجتماعی و بهینه‌سازی فرآیندهای سیاست‌گذاری متکی است. در مدل جدید، دولت به‌جای واکنش به رویدادها بر پایه تحلیل داده‌ها و هوش مصنوعی، به‌شکل پیش‌دستانه عمل می‌کند.
بازیگران جهانی
با گسترش پروژه‌های دولت هوشمند، استارتاپ‌ها به شرکای کلیدی دولت‌ها تبدیل شده‌اند. GovTech و CivicTech (فناوری‌های خدمات دولتی و اجتماعی)، شهرهای هوشمند (Smart City Solutions)، داده‌های باز (Open Data Platforms)، امنیت سایبری، هویت دیجیتال و بلاک‌چین دولتی و هوش مصنوعی برای تصمیم‌سازی عمومی نمونه‌های موفق در این حوزه است. شرکت Palantir در آمریکا با تحلیل داده‌های عظیم به دولت‌ها در سیاست‌گذاری و امنیت کمک می‌کند. استارتاپ Bee Smart City در آلمان پلتفرمی جهانی برای اتصال استارتاپ‌ها، شهرداری‌ها و شرکت‌های فناور در پروژه‌های شهری ایجاد کرده است. در آسیا نیز، Dubai Smart Government بیش از ۱۳۰۰ خدمت شهری را از طریق اپلیکیشن «DubaiNow» یکپارچه کرده است. در استونی، تمام خدمات دولتی از ثبت شرکت تا رأی‌گیری در بستر دیجیتال انجام می‌شود و شهروندان می‌توانند با یک شناسه دیجیتال، تمام امور روزمره خود را بدون مراجعه حضوری انجام دهند. در سنگاپور نیز با برنامه‌ی (Smart Nation)، زیرساخت‌های شهری، داده‌های ترافیکی و سامانه‌های بهداشت و آموزش در یک شبکه‌ی یکپارچه مدیریت می‌شوند.
ارزش بازار
از منظر اقتصادی دولت‌های هوشمند تنها مصرف‌کننده‌ی فناوری نیستند، بلکه به موتور محرک اکوسیستم نوآوری تبدیل می‌شوند. سرمایه‌گذاری در GovTech می‌تواند به توسعه‌ی شرکت‌های نرم‌افزاری، زیرساخت‌های ابری، خدمات مالی دیجیتال و حتی صنایع فرهنگی کمک کند. بازار جهانی GovTech تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۸۵۰ میلیارد دلار می‌رسد. رشد این بازار ناشی از نیاز دولت‌ها به کارآمدی، شفافیت و کاهش هزینه‌ها است. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، کلان‌داده و بلاک‌چین، مهم‌ترین فناوری‌های پیشران این تحول محسوب می‌شوند.
دولت هوشمند در ایران
حرکت به سمت دولت هوشمند طی سال‌های اخیر در ایران شتاب گرفته است. پروژه‌هایی مانند پنجره واحد خدمات دولت هوشمند، سامانه هویت دیجیتال ملی و زیرساخت داده‌محور املاک و خودرو نمونه‌هایی از این تحول‌اند. با این حال، هنوز بخش زیادی از خدمات به‌صورت جزیره‌ای عمل می‌کنند و نیاز به یکپارچگی، امنیت داده و استانداردهای فنی وجود دارد. با این حال برای استارتاپ‌های ایرانی، توسعه راهکارهای بومی در حوزه‌هایی مانند تحلیل داده‌های شهری، مدیریت انرژی، حمل‌ونقل هوشمند و مشارکت شهروندی دیجیتال فرصت بزرگی است. پتانسیل بالای نیروی انسانی فناور، بازار داخلی گسترده و نیاز دولت به تحول ساختاری، شرایط را برای شکوفایی این بخش فراهم کرده است.
چالش‌ها و مسیر پیش‌رو
حفاظت از داده‌ها و حریم خصوصی، تأمین امنیت سایبری، ناهماهنگی بین بخشی، کمبود زیرساخت‌های ارتباطی در مناطق کم‌برخوردار و نیاز به قوانین به‌روز برای فناوری‌های نوظهور مهم‌ترین چالش‌ها در مسیر دولت‌های هوشمند هستند و کشورهایی که بتوانند میان تحول دیجیتال و دولت توازن برقرار کنند، برندگان عصر جدید خواهند بود.
جهان در آستانه موج تازه‌ای از فرآیندهای دیجیتال قرار دارد؛ جایی که مرز میان دولت و استارتاپ روزبه‌روز کمرنگ‌تر می‌شود. در آینده‌ای نه‌چندان دور، تصمیم‌های شهری، سیاست‌گذاری اقتصادی و حتی خدمات اجتماعی بر پایه‌ی الگوریتم‌ها و تحلیل داده‌ها انجام می‌شود و مسیر دولت هوشمند فرصتی برای پیوند میان نوآوری بخش خصوصی و کارآمدی بخش عمومی است.
*شایان لک موسیوند
تحلیلگر اکوسیستم استارتاپی و بازار سرمایه